Konferencja popularnonaukowa

100. rocznica powrotu Międzychodu w granice Rzeczypospolitej
 „ Okoliczności i konsekwencji Traktatu Wersalskiego dla Zachodniej Wielkopolski”

Rozpoczęcie konferencji (11.00-11.20)

Oficjalne wystąpienia:

• Starosty Powiatu Międzychodzkiego,
• Burmistrza Międzychodu.

Powitanie przybyłych gości.

Uczestnicy panelu:

• prof. dr hab. Stanisław Mikołajczak – UAM Poznań – Instytut Filologii Polskiej, Akademicki Klub Obywatelski im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Wdzięczności w Poznaniu;
• prof. dr hab. Janusz Karwat – UAM Poznań – Instytut Kultury Europejskiej, kierownik Zakładu  Studiów Gnieźnieńskich;
• dr hab. Olaf Bergmann – Wielkopolskie Muzeum Niepodległości – Poznań, Specjalista ds. Upowszechniania Zbiorów i Badań Naukowych;
• dr Marek Rezler – historyk specjalizujący się w historii wojskowości i badaniu dziejów Polski, w tym głównie Wielkopolski XIX i XX wieku, biograf i publicysta regionalny, autor wielu publikacji książkowych;
• dr Zdzisław Kościański – historyk, regionalista, pisarz, przewodniczący Komisji Historycznej i Archiwalnej Zarządu Głównego Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, członek nadzwyczajny Instytutu im. gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie;
• prowadzący: Jarosław T. Łożyński – redaktor „Sierakowskich Zeszytów Historycznych”, członek Zarządu Powiatu Międzychodzkiego.

Panel – cz. I. (11.20-12.20)

1. Uwarunkowania polityczno-militarno-społeczne w Europie po 11 XI 1918 r. Rewolucja socjalistyczna w Niemczech, wielkie zaskoczenie i rozgoryczenie Niemców po klęsce na Froncie Zachodnim. Odradzanie się Państwa Polskiego i równoczesna samoorganizacja społeczeństwa polskiego na terenie byłej dzielnicy pruskiej. Zawiązywanie Rad Ludowych i Rad Robotniczo-Żołnierskich w Poznaniu, jak i na prowincji. Polski Sejm Dzielnicowy (3-5 XII 1918 r.) i jego konsekwencje. Organizowanie się oddziałów Straży Ludowej.
2. Wybuch Powstania Wielkopolskiego (27 XII 1918 r.). Rozprzestrzenianie się obszaru walk i wyzwalanie kolejnych miejscowości. Rola Frontu Zachodniego Powstania Wielkopolskiego w skutecznym przeciwdziałaniu ofensywie głównych sił niemieckich na Poznań. Ustalenie się przebiegu linii demarkacyjnej. Zawieszenie broni w Trewirze (16 II 1919 r.).
3. Zmagania dyplomatyczne o przebieg granicy zachodniej Rzeczypospolitej. Rokowania w Spa, Warszawie, Krzyżu, Poznaniu. Postanowienia Kongresu Wersalskiego (28 VI 1919 r.). Długotrwały proces ratyfikacji tych postanowień przez władze niemieckie (10 I 1920 r.).
4. Rewindykacja terenów przyznanych Polsce. Polonizacja instytucji państwa: administracji, szkolnictwa, sądownictwa, poczty, kolejnictwa; tworzenie polskich garnizonów wojskowych, straży granicznej, policji, służby celnej i skarbowej etc.
5. Spontaniczne tworzenie się ruchu kombatanckiego, upamiętnianie miejsc i ofiar zrywu powstańczego; podtrzymywanie pamięci o żołnierzach Wojsk Wielkopolskich poległych w walkach o granice wschodnie RP. Pomnik Wdzięczności w Poznaniu.

Przerwa kawowa (20 minut).

Panel – cz. II. (12.40-14.00)

1. Aspekty polityczne i gospodarcze procesów przejmowania terenów rewindykowanych. Masowa wyprzedaż przez Niemców (i Żydów) swych gospodarstw, sklepów i warsztatów rzemieślniczych (nawet synagogi) – repatriacja. Brak kapitału polskiego dla dynamicznego zagospodarowania przejmowanych miejsc pracy. Kryzys gospodarczy złagodzony wyrębem Puszczy Noteckiej (1924-1927).
2. Prezencja filmu nt. okoliczności wybuchu Powstania Wielkopolskiego w Sierakowie. Autor Bolesław Musiał. (10 min.).
3. Dyskusja. Możliwość zadawania pytań z sali i prezentacji własnych przemyśleń na omawiane tematy. Prezentacja wydawnictw okolicznościowych.
4. Podsumowanie.
5. Zamknięcie obrad